Dokuma
Eğirme ve boyamadan sonra, en karışık süreç kumaş haline getirilecek ipliklerin dokuma sürecidir.
Levent, dokuma tezgahına ulaşmadan hemen önce sonuçları optimize etmek için bir takım işlemlere tabi tutulur.
Çözgü
Çözgü, kumaşı dokuma sürecine hazırlar. Bu süreç ipliklerin eşit sayıda, aynı uzunluk ve gerginlikle; levendin çevresinde flanşlar ile donatılmış bir silindir şeklinde, bir adet tüm sargı olarak oluşturulmasını sağlar.
İki adet çözgü tekniği bulunmaktadır. Konik çözgü sadece sınırlı işlemlere tabidir: Özellikle farklı renklerle, farklı sayımla ve bükümle yapılmış süslü ipliklerin çözgü süreci için kullanılır. Çok verimli bir yöntem olmamasına karşın, hali hazırda dokuma tezgahına yüklenmeye hazır, yüksek kalitedeki levendlere erişilmesinden ötürü büyük bir manuel yetenek gerektirir. Seri Çözgü ise daha çok ham kumaşlar ya da üzerinde basit tasarımlar barındıran kumaşlar için sınırlı renk opsiyonlarına sahiptir ve
Haşıllama
Haşıllamanın amacı, dokuma sürecinde mekanik gerilimlere yakın olan eğrilmiş ipliklerin; haşıl sökme, boyama ve tamamlama süreçlerinde meydana gelebilecek çeşitli problemlerin oluşumunu engellemek amacıyla dayanıklılığını arttırmaktır.
Bu süreçte hem doğal, hem de sentetik maddeler (malzemeler) kullanılır. Bu malzemelerin hazırlanması, hem oldukça köklü bir tecrübe, hem de muamele süresince içeriklerin dozajlarını ayarlamak bazında bir hayli dikkat gerektirir. Bükülmüş halde olan iplikler, öncelikle haşıl mahsulü içeren tanka geçerler. Daha sonra, geriye jelatin (ya da yapışkan) malzeme bırakana dek buharlaştırılmak üzere kurutma silindirlerine geçirilirler. İplikler kurutucudan çıktıktan sonra, büyük bar ve çubuklar tarafından ayrılırlar ve son olarak dokuma tezgahı çubuğunun etrafına sarılmadan önce bir "zig-zag" azaltıcı tarak vasıtası ile düzenli bir şekilde istenilen uzunluklarda ayrıştırılırlar.
Bobin Takma
Bu süreç, bükülü ipliklerin çözgü emniyet dişlerinin arasından, iplik taraklarının mevcut dişlerinin arasına geçirilme işlemidir. Bu işlem neredeyse bitmek üzere olan birbirinden farklı levendlerin niteliklerinin dokuma tezgahına uygun hale getirilmesi için gerekli bir süreçtir. İplik takma işlemi, kumaşın içerisindeki dokuların sayısına ve farklılıklarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Dokuma (2)
Kumaş, farklı yöntemlerle dokunana ipliklerden oluşur.
Kumaşlar 3 makro sınıfa ayrılır:
-lifle yapılanlar: ortogonal kumaşlar, örgüler ve delikli kumaşlar.
-fiberle yapılanlar: dokuma içermeyen (keçe gibi)
-kombinasyonlar: dikilebilir ve lamine kumaşlar.
Daha çok gömleklerde kullanılan bir kumaş cinsi olan ortogonal kumaşlar, çarpraz yerleştirilmiş argaç ve çözgü ipliklerinin dokuması ile oluşturulmaktadır.
Dokuma eğitimi için en temel unsur, kumaş oluşturma prensibidir. Dokuma tezgâhı mekaniği yıllar içerisinde muazzam değişimlere uğramasına rağmen, işlemlerin sırası hep aynı kalmıştır.
Dokuma oluşturma evreleri sırasıyla:
- çözgü levendi; eğirme teknolojisi kullanılarak yapılmış, ipliklerin uçlarının düşmelerini engelleyen iki büyük flanşa sahip bir adet silindirden oluşmaktadır;
- iplik tutucu silindir; yatay işlemenin zirvesinde, çözgünün düzenlenmesi için oldukça kullanışlıdır. Aynı zamanda dökülme hareketinin başlangıcından itibaren gerginliği sabit tutmaya yarıyor (ipliklerin dönen ve sallanan durumda olanları monte edilebilir)
Dişler çözgü emniyetine takılır, metal gözetim cihazları normal çalışma koşulları altında yükselmeye devam eder. Eğer bir iplik dişi kırarsa, iplik tarafından daha fazla desteklenemeyen diş düşer, bir elektrik devresinin kapanmasına sebep olur ve dokuma tezgahı durur.
Taraklar, gücüler vasıtasıyla hareket eden aluminyum çerçeveleri tarafından oluşturulur ve görevi argacın yerleştirildiği her seferde dişleri aşağı ve yukarı taşımaktır. Bir gücünün birkaç argacı vardır ve bir diş her birinin içerisinden geçer. Hareket süresince, gücü bütün argaçların hareketlerini senkronize bir kontrol altında işletir. Dokuma için bütün dişlerin aşağı ve yukarı olarak belirli bir frekansta hareket etmesi gerektiği için, bir tezgah üzerinde en az iki adet gücü bulunmaktadır.
Yükselen ve alçalan ipliklerin oluşturmuş olduğu açı sözde "çözgü salma" ya da "dökülme hareketi" olarak nitelendirilebilir.
Salma işlemi ilave bir parçanın, dokunun içinden geçip gitmesiyle sağlanır. Bu, dokuma tezgahının en önemli parçalarından biridir, gerçek şu ki makinenin bütün üretim özellikleri ve aynı zamanda üretilecek kumaşın özellikleri buna bağlıdır.
Birçok ortak dokuma tezgahında, bahsi geçen eklenti parça:
- Bir mermi - cımbız ile donatılmış bir adet çelik çubuk, ekleme esnasında argacın sonundan tutturulur ve şiddetle itilir, böylece büyük bir hızla (saatte 200 km’den daha fazla) sadece tek bir yönde dökülme hareketine geçer ve yol boyunca kayar
- İki çift cımbız - argaçları tutmak üzere metal ve sentetik reçine ile donatılmış "sürgüler", özel cımbızlarla oluşturulmuştur.
- Su jeti: tek bir tarafında yer alan bir ağızlıktan yüksek basınçla, açılımın başında, argacı kumaşın bir ucundan diğer ucuna sürüklemek için saatte 300 km'den fazla bir hızla dışarı doğru itilir.
- Hava jeti: yüksek bir basınçla çok sayıda ağızlıktan çıkan hava, argacı büyük bir hızla yol boyunca iter.
Mekiğin kullanımı, bobinlerin (20-30'ar gram ipliğin küçük çaplı silindirik paketlerde bulunduğu) üzerindeki gücünün, çıkrığı kullanmak suretiyle hazırlığını gerektirmektedir. Diğer tüm durumlarda, argaç ya doğrudan büyük kapasiteli paketler (yarım kilodan fazla iplik bulunan) olarak ya da modern makinelerin uyumlu olduğu besleyiciler vasıtasıyla çözülür.
Bu iki farklı metod, kumaşın kenar ve köşelerinin yapısal farklarını ifade eder. Aslında, argacın her iki yönden hiçbir kesintiye uğramadan yerleştirilmesi mekik ile gerçekleşir (gerçek ya da iyi kumaş kenarları). Diğer durumlarda, yerleştirmeden sonra argaç kesilir, uçları kumaştan yaklaşık 1 santim dışarı çıkartılır ve kenar iplikleri tarafından basitçe bağlanırlar (sahte kumaş kenarları). Ya da bir sonraki aşamada özel kancalar vasıtasıyla bağlanabilir (sıkıştırılmış kumaş kenarları).
Tarak, uygun aralıklarla bi seri ince kamış (diş) ile yapılmıştır.
Çözgü iplikleri, kurulu düzeni takip ederek tarakların mevcut dişlerin içinden geçip gitmesini sağlar: Kamış taslağı her santimetrede bir azalarak mevcut dişle tekrar birleşerek, çözgü iplikleri arasında eşit olarak ayarlanmış bir genişlik dağıtılır ve buna "tarak kumaş genişliği" denir.
Tarakların işlevi, iplikleri paralel hale getirmek ve argaçları yukarı çekmektir. İndirilmiş olan iplikler ana kirişe sahitlenir, sonrasında mevcut eklenti parça bu ipliklerin üzerinden kaydırılır. Eğer ana kiriş çekilir ve taraklar salma ya da dökülme devinimi için hareket ederse, argaç eklentisi, argacın birinin bitiminden diğerine doğru giriş yapmasını sağlar.
Dokuma Prensibi
Çözgü iplikleri, iplik tutucu silindirlerin üzerinden geçmek için yapılır - kamışlar, dişler ve taraklar üzerinden- ve ön kumaş silindirine vurur. Çözgü aralığı, tarakların iniş ve çıkış sürecinde argaç ipliğinin yerleştirildiği yerde oluşturulur. Argaç içeri doğru yerleştirilir ve tarak argaç ipliğini darbelere maruz bırakır, kumaş oluşturulana kadar tarak bu yönde itilir.
